Verimlilik yaşadığımız çağda önemi giderek artan ve sürekli gündem oluşturan bir kelime olmaya başlamıştır.Bunun başlıca sebepleri ise dünya nüfusunun artması, öz kaynakların gelişi güzel kullanılması, öz kaynaklardaki miktar düşüşüdür.Verimlilik bilimsel ifadeyle,bir üretim yada hizmet sektörünün ürettiği çıktı ile bu çıktıyı yaratmak için kullanılan girdi arasındaki ilişkidir.

Diğer bir tanımla verimlilik, çeşitli mal ve hizmetlerin üretimindeki kaynakların (sermaye,emek,malzeme,enerji,arazi,bilgi) daha etken kullanımıdır diye tanımlayabiliriz.

Yapılan işlerde yüksek verimlilik, aynı miktar kaynak ile daha çok üretmek yada aynı girdiyle daha çok çıktı elde etmek demektir. Bu tanımdaki orantıyı aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.

Verimlilik = Çıktı / Girdi

Verimlilik, kurum veya kuruluşun aşağıdaki ölçütlere ne kadar yaklaşabildiğinin kapsamlı bir ölçüsüdür.

a) Amaçlar                : Bunların gerçekleşme derecesi.

b) Etkililik                : Gerçekleşmesi mümkün olana kıyasla gerçekleşen.

c) Etkenlik                : Yararlı çıktı sağlamak için kaynakalrın ne ölçüde etkili kullanıldığı.

d) Kıyaslanabilirlik : Verimlilik performansının zaman içinde gerçekleşme durumu.

VERİMLİLİĞİ ARTIRAN FAKTÖRLER

Verimlilik artışı yalnızca işleri daha iyi yapmak değil, daha önemlisi, doğru işleri daha iyi yapmaktır. Bu bölümün amacı, verimlilik programı yöneticilerinin ilgilenmeleri gereken temel etmenleri yada “doğru işleri” belirlemeye çalışmaktır.

Verimliliği arttırmak için uygulanabilecek yöntemler beş grupta toplanabilir. Bu metodlar şekilde şematik olarak gösterilmiştir.Buradaki ilk iki yöntem genellikle yatırıma ve araştırma/geliştirmeye yönelik uzun dönemli çözümler olup masraf ve yatırım gerektirir. Buna karşın diğer metodlar daha ucuz ve kısa vadede gerçekleştirilebilecek çözümlerdir.

İŞLETMELERDE VERİMLİLİK ANALİZİ

İşletmelerde verimlilik ölçümü ve analizi konusunda çeşitli yaklaşımlar vardır.Bu durum,işletmeyle farklı gruptan insanların (işletme sahipleri, yöneticiler, işçiler, yatırımcılar, müşteriler) ilişkili olması ve bu grupların her birinin farklı amaçları olmasından kaynaklanır.Verimlilik analizine kimi basit ve pratik yaklaşımları şöyle sıralayabiliriz :

-        Birim emek ihtiyacının planlanması ve analizi için ölçüm sistemleri,

-        Emek kaynağı kullanımını yapısına yönelik emek verimliliğini ölçme sistemleri,

-        İşçilerin çalışma haftası günlerine göre verimliğini ölçme sistemleri,

İşletmelerde yukarıda sıraladığımız analizlerin yapılması iş verimliliğin artırılması yönündeki çalışmalara hız verecek ve büyü kkatkı sağlayacaktır.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE VERİMLİLİĞİN TANIMI

İnşaat sektörü ; ticari işletmeler, sanayi, devlet sektörü ve bireysel ihtiyaçlara yönelik binaların yapımını gerçekleştirmektedir. Dünyada en büyük ve en geniş iş sektörü dalı olan yapı endüstrisi; gelişimi, karı ve zararı ile diğer tüm sektörleri etkilemektedir. İnşaat sektöründe karlılığı sağlamak  ve verimliliği artırmak bu açıdan bakıldığında diğer sektörlerinde canlanması ve gelişmesi için ilk adımı oluşturmaktadır.

İnşaat sahibine göre verimlilik, yapılan inşaatın en az maliyetle olmasıdır.Yükleniciye göre verimlilik;yapılan harcamaların, mal sahib itarafından yapılan ödemelere oranı olarak ifade edilir. Temel olarak bütün verimlilik tanımları, inşaataların en az maliyetle bitirilmesi amacıyla yönetim kabiliyeti,işçiler,malzemeler ve ekipmanların etkinliğini ölçerek yapılır.

Sektörde verimlilik geçmişten günümüze ,çoğu zaman daha uzun ve daha çok çalışma olarak algılanmıştır.İnşaat işçisini dahi verimli kılan ; işin akışını sağlamak ve sunulan olanaklarla bilgiyi bütünleştirip gereksiz kısıtlama ve engeller olmadan çalışmalarını sağlamaktır.İnşaat sektöründe verimliliği yükseltmek için kısa vadeli önlemler biçiminde yapılan değişiklikler uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir.

VERİMLİLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

İnşaat sektörü diğer gelişmiş endüstrilerden farklı yönlere sahip olduğu için bu sektörde verimliliğe etki eden faktörler de bazı yönleriyle diğersektörlerdeki etkenlere göre farklılık arz eder. Temel olarak inşaat veya yapım verimliliğine etki eden faktörleri sekiz kategoriye ayırmak mümkündür:

1.Malzeme              4.Yönetim                       7.Ekipmanlar

2. Emek                    5.Yapım Teknikleri         8.Bilgisayardan faydalanma

3.Teknik Personel    6. Sözleşme

Yukarıda sıraladığımız bu temel kategoriler, verimliliğe bazen direkt bazen de dolaylı olarak etki edebilmektedir.

İNŞAAT SEKTÖRÜNDE VERİMLİLİĞİN GELİŞİMİ

Verimlilik, üretebilme yeteneği ve çıktıların bolluğu olarak ifade edilebilir.Öyleyse verimlilik, var olan çıktı seviyesini daha üst seviyeye çıkarılması anlamına gelecektir.Verimlilik ile ilgili olarak yapılacak çalışmalarda, verimliliği geliştirici , uygulanabilir ve başarılı metodlar saptanmalı,imalatta en iyi verimliliğin nasıl yakalanabileceği ve düşük olan verimliliğin nasıl geliştirilebileceği değerlendirilmelidir.

Bu amaçla inşaat sektöründe verimliliğe etki eden faktörleri belirlemek gerekir.İnşaat sektöründe verimliliği etki eden faktörler şunlardır: İnşaat sahasına kolay ulaşım, Emeğin kolay bulunabilmesi,Doğru ekipman kullanımı,İşin hacmi, Sözleşmenin uygunluğu,Yerel hava şartları, Malzeme teminin zamanında yapılması,Tatil günleri gibi sıralayabiliriz.Burada saydığımız faktörlerin bazen tek başına ,bazande bir kaçının bir araya gelmesiyle inşaat sahasında elde edeceğimiz verimin artıp azalması konusunda fikir sahibi olabiliriz.Bu husulara dikkat edilerek inşaat sahasında verimliliğin gelişmesiyle ilgili her bir faktöre gereken önem verilmelidir.

Bir inşaatta verimlilik ile ilgili bir uygulama varsa da yoksa da o inşaat en nihayetinde bir şekilde tamamlanmaktadır.Ancak verimlilikle ilgili bir uygulamanın olmaması, sonuca çoğu zaman maliyet artışı olarak yansımaktadır.Bu amaçla verimliliğin geliştirilmesine yönelik bir takım soruların sorulması ve bunlara cevap aranması gerekmektedir. Bu amaçla yapılması gerekenler şunlardır :

a.      İnşaat sahası işlerinden sorumlu kişilerin etkili bir yönetim ve verimlilik için neler yapması gerektiği önceden ele alınmalıdır.

b.      İmalatın her seviyesinde verimliliği geliştirmede var olan verimliliği artırıcı ve bunu engelleyici etkenler belirlenmelidir.

c.      Uygun yaklaşım ve tekniklerin iş sahasında verimliliği arttırmaya yönelik ne derecede etkili olduğu belirlenmeli ayrıca var olan uygulamaların kaldırılarak yapılan yeni uygulamaların verimliliğe etkileride belirlenmelidir.

SONUÇ VE ÖNERİLER                               

İnşaat sektöründe uygulanacak yöntemler sayesinde düşük olan verimliliği artırmak mümkün olacaktır.Bu da beraberinde inşaat firmalarında kar artışını sağlayarak elde edilen sonuçtan inşaat sahibininde,yüklenicininde,çalışanında kazancını artıracaktır.

Günümüz endüstrileşmiş toplumlarının vazgeçilmez kurumları durumunda olan işletmeler, belirledikleri hedefe ulaşabilmek amacıyla çeşitli faktörlere ihtiyaç duymaktadır.İnsan, bu faktörlerden belkide en vazgeçilmez olanıdır. İnsan emeği, diğer üretim faktörleri ile birleşerek işletmenin amaçlarına doğrudan katkıda bulunur. İnşaat sektöründeki tasarım ve yapım işlerinde tam verimlilik hedefliyor isek ilk olarak sektörde çalışan mühendis, mimar, tekniker, teknisyen, usta, vasıfsız işçiler arasındaki koordinasyonu ve verimli çalışma sistemini tam anlamıyla işletebilmeliyiz.

İnşaat sektöründe, verimliliğin bir gösterge olarak imalat içerisinde çok önemli bir yeri olduğu , bu nedenle inşaat imalatında da bu kavramın oluşumu ve şartların incelenmesi gereği ortadadır.Emek yoğun çalışan inşaat sektöründe verimlilik kavramı  özellikle iş planlaması,iş programları ve imalatların istenen kalitede tamamlanması açısından ele alınmalıdır.

Günümüzde inşaat işinin planlı bir şekilde yapılmasının gerekliliğinin gittikçe daha fazla anlaşıldığı, planlama işini oluşturan parçalar arasında vazgeçilmez bir yeri olan işçi verimliliğinin öneminin anlaşılması ve bu alanda hem kamu hem de özel sektör tarafından gerekli adımların atılması ülkemizdeki inşaat sektörünün gelişme yolunda daha hızlı ilerlemesini sağlayacaktır.

Şevket GÖLÜK
Yazar & Web Editörü & Tekniker & Proje Tasarımcısı & Enerji Uzmanı 
http://sevketgoluk.blogspot.com.tr
https://www.facebook.com/sevketgoluk
https://twitter.com/sevketgoluk
https://www.instagram.com/sevketgoluk